Một số quy định về lập sổ sách kế toán và báo cáo tài chính
Luật Kế toán Việt Nam quy định rằng sổ sách kế toán và báo cáo tài chính của tất cả các doanh nghiệp được thành lập tại Việt Nam cần được chuẩn bị theo các yêu cầu cơ bản sau:
Sổ sách kế toán
- – Khung: Hệ thống kế toán Việt Nam
- – Ngôn ngữ: Tiếng Việt
- – Tiền tệ: VND (*)
- – Lưu giữ hồ sơ: 5 năm đối với chứng từ kế toán; 10 năm cho dữ liệu kế toán, sổ sách kế toán và vĩnh viễn cho các tài liệu có ý nghĩa về mặt kinh tế, an ninh quốc phòng.
- – Kỳ kế toán: Kỳ kế toán thường kéo dài 12 tháng. Kỳ kế toán đầu tiên không được dài hơn 15 tháng kể từ ngày cấp phép. Kỳ kế toán cuối cùng cũng không được dài hơn 15 tháng.
- – Con dấu: Doanh nghiệp được phép chủ động quyết định biểu mẫu, số lượng và nội dung của con dấu của họ. Việc quản lý, sử dụng và lưu giữ con dấu phải tuân theo điều lệ của tổ chức. Con dấu được sử dụng trong các trường hợp theo quy định của pháp luật hoặc được các bên đồng ý.
(*) Các thực thể có vốn đầu tư nước ngoài được phép lựa chọn và sử dụng một loại tiền tệ khác trong việc ghi lại các giao dịch và duy trì sổ sách kế toán của họ, với điều kiện là họ có thể chứng minh rõ ràng rằng các khoản thu và giải ngân chủ yếu bằng tiền khác. Tuy nhiên, để báo cáo theo luật định, các thực thể sử dụng một loại tiền tệ khác làm tiền tệ chức năng phải chuyển đổi báo cáo tài chính được lập theo các loại tiền khác đó thành VND theo quy định.
Báo cáo tài chính
- – Khung: Chuẩn mực kế toán Việt Nam và Hệ thống (VAS)
- – Bộ báo cáo tài chính cơ bản được lập theo VAS bao gồm: Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, Thuyết minh báo cáo tài chính (bao gồm công bố thông tin
về những thay đổi trong vốn chủ sở hữu). - – Năm tài chính: Một kỳ kế toán thường kéo dài 12 tháng. Các doanh nghiệp phải chọn năm tài chính có thể vào cuối năm dương lịch hoặc vào cuối mỗi quý (tức là ngày 31 tháng 3, ngày 30 tháng 6 và 30 tháng 9). Cần có thông báo cho cơ quan thuế địa phương phải nộp nếu doanh nghiệp chọn một ngày quý khác ngoài tháng 12.
- – Ngôn ngữ: Tiếng Việt
- – Báo cáo tiền tệ: VND
- – Phê duyệt: Báo cáo tài chính hàng năm phải được phê duyệt bởi Kế toán trưởng và Đại diện pháp lý và bản sao báo cáo tài chính phải được nộp cho chính quyền địa phương trong vòng 90 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính. Đối với những doanh nghiệp hoạt động trong khu chế xuất (EPZ) hoặc khu công nghiệp (KCN), Báo cáo tài chính hàng năm có thể được yêu cầu nộp cho ban quản lý của các KCX hoặc KCN tương ứng.
Một số quy định về kiểm toán
Theo Luật Kiểm toán độc lập, báo cáo tài chính hàng năm của các đơn vị có vốn đầu tư nước ngoài và các tổ chức lợi ích đại chúng (tổ chức niêm yết, ngân hàng, công ty bảo hiểm, công ty chứng khoán và tổ chức tài chính) và bất kỳ thực thể nào khác có liên quan trong các trường hợp đặc biệt như sáp nhập và mua lại, thay đổi trong quyền sở hữu, chấm dứt và phá sản phải được kiểm toán bởi một công ty kiểm toán hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.
Theo các quy định hiện hành, một số đơn vị như ngân hàng, tổ chức tín dụng phi ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải luân chuyển hoặc thay thế công ty kiểm toán của họ bởi một công ty kiểm toán khác sau 5 năm liên tiếp. Không có yêu cầu tương tự đối với việc luân chuyển các công ty kiểm toán và kiểm toán viên đối với các thực thể kinh doanh khác. Tuy nhiên, Luật Kiểm toán độc lập bắt buộc phải ký kiểm toán viên (kiểm toán viên được cấp phép ký báo cáo kiểm toán viên cùng với đại diện pháp lý của công ty kiểm toán) phải được luân chuyển hoặc thay thế sau 3 năm liên tiếp.
Các đơn vị đầu tư nước ngoài được yêu cầu kiểm toán báo cáo tài chính hàng năm. Các đơn vị đó phải chỉ định một công ty kiểm toán từ danh sách kiểm toán viên thực hành và công ty kiểm toán đủ điều kiện cung cấp dịch vụ kiểm toán theo phê duyệt và công bố hàng năm của BTC. Có 189 công ty kiểm toán trong danh sách các công ty được BTC phê duyệt và ủy quyền vào năm 2018.
Các tổ chức lợi ích đại chúng được yêu cầu nộp báo cáo tài chính bán hàng năm đã được xem xét và báo cáo tài chính hàng năm đã được kiểm toán. Việc đánh giá và kiểm toán như vậy nên được thực hiện bởi các kiểm toán viên và các công ty kiểm toán đủ điều kiện để cung cấp các dịch vụ đó cho các tổ chức lợi ích đại chúng theo phê duyệt của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Danh sách kiểm toán viên và công ty kiểm toán được phê duyệt được xem xét và công bố hàng năm trên các trang web của Bộ tài chính (MOF), Ủy ban chứng khoán nhà nước (SSC) và Hiệp hội kế toán công chứng Việt Nam (VACPA).
Kiểm toán 4.0 và những thay đổi lớn từ một cuộc cách mạng
Hướng tới các chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS)
Việt Nam đang trên lộ trình thu hẹp khoảng cách giữa hai chuẩn mực kế toán VAS và IFRS. Vào tháng 3 năm 2019, Bộ Tài chính đã ban hành dự thảo Ứng dụng của IFRS tại Việt Nam. Theo đó, BTC sẽ hỗ trợ và khuyến khích tất cả các doanh nghiệp tự nguyện áp dụng IFRS từ 2022, đặc biệt là các doanh nghiệp niêm yết công khai và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Từ năm 2025, tất cả các doanh nghiệp niêm yết công khai được yêu cầu áp dụng đầy đủ IFRS, những doanh nghiệp khác được khuyến khích áp dụng IFRS.
Có một số khác biệt chính giữa IFRS và VAS, chủ yếu bao gồm thuật ngữ, xử lý kế toán và yêu cầu trình bày và công bố thông tin. Cần lưu ý rằng IFRS đã thay đổi liên tục với một số sửa đổi và sửa đổi vẫn tiếp tục thực hiện cho đến nay.
Download Tài liệu Tổng hợp sự khác biệt giữa VAS và IFRS
Tuy nhiên, vẫn còn một số chuẩn mực kế toán quan trọng liên quan đến các công cụ tài chính và suy giảm tài sản chưa được ban hành tại Việt Nam.
Cần lưu ý rằng Luật Kế toán 2015 lần đầu tiên đưa ra khái niệm Giá trị hợp lý, với hướng dẫn cụ thể hơn nữa dự kiến sẽ được Bộ Tài chính ban hành trong tương lai gần.
Việt Nam dự kiến sẽ phù hợp với IFRS trong nỗ lực tăng cường khả năng so sánh và cải thiện tính minh bạch. Các doanh nghiệp nên tăng cường chất lượng nguồn nhân lực Kế toán – Kiểm toán cũng như nâng cấp các công nghệ, hệ thống và quy trình – những yếu tố quyết định để áp dụng thành công IFRS.
Xem thêm
Văn bản pháp luật Kế toán – Kiểm toán quan trọng
Free Download tài liệu DOING BUSINESS IN VIETNAM – Grant Thornton (Sep 2019)
Khóa học ACCA FR/F7 – Lập báo cáo tài chính (Financial Reporting)